نفد و تحلیل آثار فارسی شیخ بهایی

thesis
abstract

بهاء الدّین محمّد العاملی(953-1030هـ)، مشهور به شیخ بهایی از فرزانگان روزگار صفویان به شمار می رود که هم از روزگار خود در میان خاصّ و عام از شهرت بسزایی برخوردار بوده است. وی در اکثر علوم زمان خویش تتبّع نموده و در هر زمینه آثار گران بهایی از خود به جا گذاشته که همواره مورد استفاده اهل آن واقع شده است. روانی، سادگی و ایجازی که مشخّصه بارز تألیفات اوست، باعث شده تا برخی از آثارش از دوران مولّف تا کنون به عنوان متون درسی در مراکز علمی و دانشگاهی مورد توجّه قرار گیرد. لازم به یادآوری است که بخشی از آثار او به زبان های اروپایی نیز ترجمه شده است. شمار تألیفات او چنان که در منابع ذکر شده و نیز بر اساس نسخه های خطّی که به نام او موجود است، به بیش از صد مورد می رسد که از پاره ای از آن ها نسخه های متعدّدی در کتابخانه های سراسر دنیا موجود است. شرح احوال و زندگی شیخ بهایی از دیرباز تا کنون مورد توجّه محقّقان و تذکره نویسان بسیاری واقع شده و درباره آثار او نیز تحقیقات و تألیفات بسیاری صورت گرفته است. امروزه بهترین اثری که درباره شیخ بهایی به زبان فارسی در دست است، کتاب «احوال و اشعار شیخ بهایی» اثر سعید نفیسی است که متأسّفانه باید گفت علی رغم کاستی هایی که از قدمت این کتاب ناشی می شود، پس از گذشت بیش از هشتاد سال، همچنان تنها منبع معتبر و جامع درباره شیخ به حساب می آید. اگرچه بیش تر آثار شیخ به زبان عربی است، آثاری منظوم و منثور به زبان فارسی نیز به نام وی به ثبت رسیده است که البتّه صحّت انتساب برخی از آن ها به شیخ بهایی مسلّم نیست. این آثار عبارتند از: «نان و حلوا»، «شیر و شکر»، «نان و پنیر»، «نان و خرما»، «طوطی نامه»، «مثنوی رموز اسم اعظم»، «شیخ ابوالپشم» و «منظومه تعبیر رویا» و دو اثر منثور «پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش» و نیز «جامع عبّاسی» در فقه. این آثار تا کنون به تفصیل مورد بررسی و تحقیق قرار نگرفته است. پژوهش حاضر تلاشی است برای روشن کردن پاره ای از مسائل مبهم که درباره شیخ بهایی و آثار فارسی او مطرح بوده است. این کار را می توان مقدّمه ای برای تحقیقات بیش تر و کامل تر در این باره دانست، که تلاش کرده است تا ضمن بیان ابهامات و تردیدها، تمام اطّلاعات موجود درباره آثار فارسی شیخ را گرد آورد و زمینه های متعدّد و گسترده پژوهش در این موضوع را آشکار کند. این پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده است. سه فصل نخست آن به ترتیب به کلیاتی درباره روزگار صفوی، شرح حال و زندگانی شیخ بهایی و تألیفات او اختصاص دارد. فصل چهارم با عنوان «نقد و بررسی آثار فارسی شیخ بهایی»، به بررسی هر یک از آثار فارسی منسوب به شیخ در چند بخش پرداخته است. اطّلاعات کوتاهی از چند نسخه خطّی و چاپی اثر، بررسی صحّت انتساب، ساختار و محتوا، ویژگی های سبکی و نکته هایی جالب توجّه از هر اثر، مواردی است که در این فصل به آن ها اشاره شده است.

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

ناگفته‌هایی درباره آثار فارسی منسوب به شیخ بهایی

این‌که از شیخ بهایی به جز تألیفات متعدّد به زبان عربی، آثاری نیز به زبان فارسی به جا مانده، امری مسلّم است. امّا طیّ گذشت زمان آثار دیگری نیز باشتباه به وی منسوب شده است. این مقاله باختصار به معرّفی این آثار منسوب و بررسی موارد انتساب آن‌ها خواهد پرداخت. آثاری که در این نوشتار مورد بحث قرار گرفته است، عبارتند از: «طوطی‌نامه»، «نان و پنیر»، «نان و خرما»، «مثنوی شیخ ابوالپشم»، «منظومه در تعبیر رؤیا»، ...

full text

ناگفته هایی درباره آثار فارسی منسوب به شیخ بهایی

این که از شیخ بهایی به جز تألیفات متعدّد به زبان عربی، آثاری نیز به زبان فارسی به جا مانده، امری مسلّم است. امّا طیّ گذشت زمان آثار دیگری نیز باشتباه به وی منسوب شده است. این مقاله باختصار به معرّفی این آثار منسوب و بررسی موارد انتساب آن ها خواهد پرداخت. آثاری که در این نوشتار مورد بحث قرار گرفته است، عبارتند از: «طوطی نامه»، «نان و پنیر»، «نان و خرما»، «مثنوی شیخ ابوالپشم»، «منظومه در تعبیر رؤیا»، ...

full text

تحلیل و بررسی روش تفسیری شیخ بهایی

بهاءالدین محمدبن‏ حسین عاملی معروف به شیخ بهایی (د1031ق)، دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری و از مشاهیر عصر صفوی، نویسنده‌ای پرکار بوده و با جامعیتی که در معقول و منقول داشته، نه تنها عصر خویش، بلکه آیندگان را تحت تأثیر قرار داده است. تحلیل و بررسی روش تفسیری شیخ بهایی، از مهمترین اهداف این نوشتار است. شیخ بهایی، به شیوه عقلی و اجتهادی، بر پایه ی منابع و مصادر متعدد، به تفسیر برخی از آیات قر...

full text

آشنایى با آثار فقهى و سبک علمی شیخ بهایی (ره)

در این مقاله روش فقهى شیخ بهایى را بررسى خواهیم کرد; در بخش اول روش شیخ در استنباط و تقریر احکام را مورد تحلیل قرار مى‏دهیم تا معلوم شود که شیخ چه سبکى را در نگارش فقه به کار بسته، و چه نوع ادله‏اى را در استنباط حکم شرعى دخیل مى‏داند; و در بخش دوم به ویژگى آثار فقهى و اصولى ایشان مى‏پردازیم و نکات مهم و دقیق فقهى و اصولى و بعضاً رجالى، که شیخ در خلال استنباطهاى فقهى و استخراج احکام شرعى اشاره کر...

full text

اعتقادنامه‌های شیخ بهایی و مجلسی: گزارش، مقایسه و تحلیل

                                                    ارائه اصول اعتقادات دینی به شکل مکتوب یا بیان آن به صورت شفاهی، سنتی دیرپا در میان مسلمانان است. این اعتقادنامه‌ها در حفظ و انتقال اصول زیربنایی و مشترک هر مکتب تلاش می‌کنند، اما در عین حال، برخی آرا و باورهای شخصی نویسنده یا گوینده را نیز در خود دارند که نباید آنها را با اصول مشترک فیه، اشتباه کرد. مسائل و مباحثی که هر نویسنده در رساله خود می...

full text

تحلیل عناصر روایی داستان موش و گربه شیخ بهایی

موش و گربه شیخ بهایی، یکی از داستان­ها­ی رمزی و تمثیلی است که از ویژگی اسلوب داستان در داستان برخوردار است و نویسنده در آن به ملامت صوفیۀ عصر خویش می­پردازد. این اثر که مجموعه­ای از 34 داستان و حکایت تودرتوی رمزی در موضوعات اخلاقی و مذهبی است، دارای عناصر داستانی ویژه و چشمگیری است. این پژوهش بر آن است تا برای اولین بار با بررسی عناصر روایی در این حکایات چون: درونمایه، پیرنگ (طرح)، زمان و مکان،...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023